به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، نشست پژوهشی آموزشی موسیقی دستگاهی ایران با بحث و تبادل نظر درباره شیوه‌های آموزشی نوازندگی ساز تار و حضور استادان و هنرمندان هوشنگ ظریف، داریوش طلایی، رامین جزایری و کیوان ساکت و پیام ویدیویی استاد حسین علیزاده شب گذشته با عنوان «آوای دوست» در فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.
در این نشست استاد هوشنگ ظریف با تاکید بر اینکه ساز تار مادر سازهای ایرانی است، گفت: ردیف الفبای موسیقی ماست و در نوازندگی و آموزش تار باید به این مساله توجه داشت و در کنار آن می‌توان قطعات تکنیکی را نیز اجرا کرد.
وی افزود: در گذشته وقتی استادان بداهه نوازی می‌کردند می‌شد فهمید که اجرا در چه دستگاه و و چه گوشه‌ای اجرا می‌شود و در کنار خلاقیت نوازنده و بداهه نوازی به دلیل پیروی از ردیف به دل می‌نشست. اما امروز متاسفانه اصالت ساز مورد توجه قرار نمی‌گیرد وقتی تار می‌نوازند از سی‌تار هندی تا موسیقی عربی نیز به گوش می‌رسد.
استاد ظریف با اشاره به خاطرات خود از تدریس در هنرستان موسیقی و آموزش ساز تار گفت: در هنرستان بعد از کتاب‌های اول و دوم کتاب سوم آشنایی با موسیقی ردیف الفبای موسیقی ما بود که کتاب موسی خان معروفی که در 30 سال گرد‌آوری شده بود و با نظر همه استادان که این ردیف جامع‌ترین کتاب است برای آموزش تعیین شد.
حسین علیزاده: وقتی ریشه وجود نداشته باشد، تحول بی‌معنی است
در ادامه این برنامه فیلم پیام و گفت‌وگویی با حسین علیزاد که به دلیل مسافرت نتوانسته بود در نشست «آوای دوست» شرکت کند پخش شد.
حسین علیزاده در پیام خود با تاکید بر اینکه برگزاری اینگونه نشست‌ها اتفاق خوب و درستی است، گفت: در این نشست‌ها باید هر کسی که فعالیتی انجام داده و از نظر جامعه هنری زحمتی برای موسیقی و تار کشیده حضور داشته باشد تا بتوان به گفت‌وگو درباره این مساله پرداخت.
وی در این پیام تصویری افزود: باید توجه داشته باشیم که در کنار هر تحول هنری از ریشه جدا نشویم چراکه وقتی ریشه وجود نداشته باشد تحول بی‌معنی است؛ و جوانان دقت کنند مفهوم تحول تغییر دادن و پیشرفت را نمی‌توان به هر چیزی نسبت داد.
علیزاده در ادامه با بیان اینکه سنجش در موسیقی عامه پسند فقط مسائل مادی است، گفت: باید تلاش کنیم و موسیقی ایران را نجات بدهیم و جوانان باید با اعتقاد خودشان را به ریشه‌ها وصل کنند و به دنبال تحول باشند.
آهنگ ساز «نی‌نوا» با تاکید بر اینکه پیشبرد این موضوع کار یکی دو روز نیست خطاب به مخاطبان همایش گفت: هر کسی در جایی که هست باید کارش را درست انجام دهد و خیلی هم نباید از دولت انتظار داشته باشیم، ما هم دولتیم و هم ملت و خودمان باید در مسیر درست حرکت کنیم و وظیفه دولت فقط حمایت از حرکت درست است.
طلایی: استادان موسیقی باید به دنبال شکوفا کردن شخصیت خاص شاگرد باشند
در ادامه این نشست استاد داریوش طلایی گفت: در بحث آموزش موسیقی باید بدانیم که موسیقی ایرانی موسیقی خاصی است و نوازنده آن هم خاص است و با موسیقی کلاسیک غربی فرق می‌کند، در موسیقی کلاسیک غرب نوازنده فقط نوازنده است اما در موسیقی ایرانی اگر نوازنده فقط بخواد نوازنده باشد گویی دارد مشقش را می‌نوازد.
وی موضوع ردیف را دچار بدفهمی دانست و گفت: در واقع تنها یک ردیف وجود دارد و ردیف‌هایی که با نام‌های مختلف عنوان می‌شود تنها روایت های مختلف از یک ریشه اصلی است. ردیف مشقی است برای رسیدن به جوهر موسیقی و در روش تعلیم یکی از مهمترین سنجش‌های آموزشی است که باید مرتب روی آن کار شود.
این ردیف‌دان موسیقی ایران تصریح کرد: یکی از نکاتی که استادان موسیقی ایرانی و تار باید توجه داشته باشند این مساله است که باید به شکلی آموزش دهند که ضمن انتقال مهارت‌ها خلاقیت درونی شاگرد نیز گرفته نشود، این نکته را باید استاد و مربی به شاگرد انتقال دهد و اجازه ندهد که شخصیت هنری شاگرد سرکوب شود بلکه استاد باید در شکوفا شدن این شخصیت بکوشد. چرا که از نوازنده موسیقی ایرانی انتظار می‌رود برداشت شخصی و لحن خودش را از موسیقی داشته باشد.
جزایری: تحول و تکامل ساز تار باید با همکاری موزیسین و سازنده انجام شود
رامین جزایری ساز تار را ساز قالب ایران دانست و افزود: در تمام دوران از ساز تار برای اجرای ردیف‌ها و آموزش آن استفاده شده است، و نوازندگان تار بار ردیف را بر عهده داشته‌اند، اما بعد از تاسیس رادیو ساز قالب ویولون می‌شود و استاد وصبا و شاگردان وی تا حدود سه دهه این ساز را به عنوان ساز قالب به جامعه معرفی می‌کنند و در این دگرگونی موسیقیم ا نیز دچار تغییر شد.
وی افزود: در دهه 50 به همت و پشتکار استادان شهنازی و برومند و با کمک‌گیری از شاگردان خلاق و مبتکر ساز تار را به برگرداندند و بار دیگر تار به عنوان ساز قالب شناخته شد و البته ممکن است و پیش بینی می‌شود بار دیگر سازهای کششی مانند کمانچه دوباره برگردند و نقش اصلی را بازی کنند.
این سازنده و نوازنده تار تصریح کرد: ساختمان تار مانند هر پدیده قابل رشد و تکامل است و نمی‌توان بر این اعتقاد بود که به سازی رسیده‌ایم که بی نقص است؛ بلکه می‌توان روی رشد کیفی ساز در زمینه طنین، صدا و رنگ بهتر از ساز کار کرد، مانند ساز سه‌تار که روزی کاسه‌ای بود و به تدریج تغییر پیدا کرده است و ترکه‌ای شده است و تغییر بسیار مهمی در ساز سه‌تار است که به تبع آن در تنبور هم شاهد این اتفاق هستیم.
جزایری در بررسی تغییرات ساختمان ساز تار در دوره 30 ساله اخیر گفت: سازهای قدیمی ما واقعا غیر از سازهایی مانند یحی و جعفر سازهای خوبی نبودند که به سختی کوک می‌شدند اما امروز تغییرات عمده‌ای را شاهد هستیم، مانند تغییر جنس سیم‌ها که از برنج به آلیاژی جدید تغییر کرده است و صدا عوض شده است، همچنین اندازه ساز متفاوت بوده است امام در طول دسته به استاندارد مشخصی رسیده‌ایم.
وی افزود: در طول سه دهه اخیر آزمایش‌های گوناگونی روی ساز، گوشی‌ها و پرده‌ها انجام می‌شود و این موضوع متوقف هم نیست اما این حرکت‌ها باید با همکاری موزیسین و سازندگان انجام شود.
کیوان ساکت: خود را شاگرد تمامی استادان موسیقی ایران می‌دانم
کیوان ساکت دیگر هنرمند حاضر در این نشست در خاطرات خود از دشواری‌های یادگیری ساز تار گفت و تصریح کرد: درست است که هیچگاه استادی نداشته‌ام و تنها در چند نوبت شاگردی استاد لطفی و علیزاده بوده‌ام اما هیچگاه خودم را خودآموخته نمی‌دانم بلکه خود را شاگرد تمام استادان موسیقی ایران می‌دانم چراکه سال‌ها با آثارشان زندگی کرده‌ام و از آن‌ها آموخته‌ام.
وی با تاکید بر اینکه نگاه جامعه و نسل عوض شده است، افزود: باید کتاب‌های آموزشی ما نیز تغییر کند، من سال‌ها کتاب‌ها و متدهای آموزشی کلاسیک غربی را مطالعه کردم که چطور توانسته‌اند آموزشی را ارائه کنند که یک نوجوان 13 ساله دشوارترین قطعات را به درستی اجرا می‌کند، همچنین بهداشت نوازندگی و فیزیک و آناتومی دست را مطالعه کردم و سعی کردم بر پایه این مطالعات کتابی بنویسم.
در پایان این نشست از استاد فرهنگ شریف به پاس یک عمر تلاش هنری تقدیر شد و هدایایی به رسم یادبود به همسر ایشان تقدیم شد. همچنین با حضور استادان مهدی آذرسینا و صدیق تعریف از استادان حاضر در نشست تقدیر به عمل آمد.
