اختصاصی پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر/شاید اولین آشنایی ما با تاریخ کشورمان به دورانی بر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد که پشت نیمکت هایمان در مدرسه می نشستیم و وقایع تاریخی را از زبان معلم تاریخ گوش می کردیم . برخی معلمان ازاتفاقات و سرنوشت جنگ ها و عهدنامه ها طوری تعریف می کردندکه میل به دانستن بیشتر را در ما بیشتر می کرد و گاهی نیز شیوه گقتن آن ها طوری بود که خط به خط کتاب های قطور تاریخ و سالهای جنگ و فتح را فقط حفظ می کردیم تا در امتحان پایان سال نمره قبولی بگیریم.
زمانی که در کلاس تاریخ اتفاقات سال های قبل را می شنیدیم اغلب آن را در ذهنمان همانند فیلم سینمایی فریم بندی می کردیم یا خودمان را در آن مقطع زمانی تجسم می کردیم و لباس ها و شکل و شمایل خیابان و شهرهای آن دوران را خیالبافی می کردیم و در نهایت به کتابخانه می رفتیم و کتابهای قدیمی را صفحه به صقحه ورق می زدیم تا اتفاقات را با جزییات بیشتر حس کنیم.
سال های قبل مورخین و تاریخ نویسان اتفاقات رابا شیوه های گوناگون ثبت می کردند که اتفاقا نگاه و شیوه قلم آن در ثبت آن بی تاثیر نبوده است.با گذشت زمان و با روی کارآمدن صنعت سینما از این ابزار جهت نمایش وقایع تاریخی استفاده شد.
هزاردستان، سربداران ، کمال الملک، میرزا کوچک خان جنگلی و بوعلی سینا و...از اولین فیلم‌هایی هستندکه در ایران بعد از انقلاب اسلامی با ژانرتاریخی ساخته شده اند. تماشای این سریال ها شناخت و فهم بیننده را از آن زمان تاریخی بیشترکرد.
گاهی نیز این سریال ها لزوما بیان تاریخ نبود بلکه داستان و حکایتی بوده که در آن دوران تعریف می شد. از نظرکارشناسان تاریخی مقوله تاریخ و سینما بسیار با هم متفاوت است ،خواستگاه تاریخ علم است و سینما هنر. سینما ابزاری است که سعی می کند با دستخوش قراردادن ماجراها و اتفاقات تاریخی آن را به یک نمایش درام در بیاورد تا برای مخاطب ملموس تر واقع شود.
فیلمهای تاریخی برداشت آزادیک کارگردان از یک اتفاق است که آن را به شیوه ای شیرین و درام نمایش می دهند تا بتواندبیننده را جذب و به دانستن حقیقت نزدیک کند .
حقیقتی که شاید به قول قدیمی ها که نظاره گر تاریخ بودند بتواند آینه عبرت آیندگان شودو از آن درس بگیرند .حالا امروز بعد از مدتی وقفه سریالهای تاریخی مستوران ، خاتون ، جیران توانسته است بسیاری از مردم را به زمان های مختلف تاریخ ببرد.سریالهای که به لحاظ استفاده از فضا و مکان و دکور شامل محدویت ها و هزینه بسیاری است ولی با این حال جذابیت قصه های تاریخی کارگردانان را به ساخت این چنین سریالهایی ترغیب می کند .
از بی بی مریم بختیاری تا خاتون
سریال خاتون اخیرا در23 قسمت ازشبکه نمایش خانگی پخش شد . خاتون در این سریال از شخصیت بی بی مریم بختیاری الهام گرفته شده است و اتفاقات این داستان حول و حوش سال 1320 زمان جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین رخ می دهد،رویدادی در تاریخ ایران که کمتردر سینما و تلویزیون به آن پرداخته شده است .
بی بی مریم بختیاری بانوی شجاع دل و سردار ایرانی و از زنان باسواد و روشنفکر عصرمشروطه بوده است، او فنون اردوکشی نظامی و لشکر داری را از پدر و برادرانش آموخت و آموزه ها را در زمان نبردهای انقلاب مشروطه؛ در فتح تهران و در جنگ جهانی اول به کار بست. او جز زنانی است که روزی روزگاری در ایران برای زندگی جنگیده است .
قسمت اول این سریال در شهریور سال 1320 و در دوران جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین آغاز میشود و سرنوشت تحولات یک خانواده و یک سرزمین را به تصویر میکشد. یک درام یا داستانی از عشق سرهنگ نظامی (شیرزاد ) و همسرش خاتون که در بستر تاریخ روایت می شود و آن را برای بیننده جذاب می کند.
در چند قسمت اولیه این سریال مقاومت و فداکاری های گیلانی ها و هجوم دشمن به خاک ایران نشان داده می شود. تینا پاکروان در خلل سریال نیزبه معرفی شخصیت های موثردر در برهه تاریخی می پردازدو از اسامی واقعی و با گریم و شبیه سازی شدن آنها در قوی شدن این قصه استفاده می کند که این خود باعث آشنایی بیینده با مشاهیرایران و یا از خود گذشتگان و فداگاران گمنام ایرانی می شود.از جمله این شخصیت ها می توان این اسامی را نام برد .
فهیمه اکبر نویسنده، خواننده و فعال اجتماعی ، محمود اعتمادزاده یکی از مشهورترین نویسندگان و مترجمان ایرانی که قبل از نویسندگی و مترجمی، عضو نیروی دریایی ارتش بود و بعدها به بندر انزلی منتقل شد و رئیس تعمیرگاه این نیرو را به عهده گرفت. .یدالله بایندر، سروان نیروی دریایی ایران، که در جریان حملات بی‌امان ارتش اتحاد جماهیر شوروی به ایران به مقام شهادت نائل شد او برادر غلامعلی بایندر، امیر نیروی دریایی ایران بود که در جریان حملات انگلیسی‌ها به خلیج فارس به شهادت رسید. آرسن میناسیان معروف به مسیح گیلان از ارمنیهای معروف و نیکوکار گیلان که ساخت اولین داروخانه شبانه روزی ایران و اولین خانه سالمندان در رشت از خدماتی بوده که انجام داده است برخی چهره هایی هستند که در این سریال معرفی می شوند.
در فصل دوم این سریال فضای دکور و خیابانهای تهران ، ماشین های قدیمی ، کاقه پولونو لاله زار در تهران که محل رویدادها، اخبار سری و تصمیمگیریهای جنگ جهانی دوم و ارتش متفقین به صورت مخفیانه بود ،فضای هتل و رفت و آمدهای شهر حال و هوای تهران را در زمان اشغال روس ها نشان می داد.
علاوه بر اتفاقات تاریخی سریال ،لباس و نحوه پوشش های آن زمان نیز نشاندهنده شخصیت بازیگران در آن برهه تاریخی است لباس نگار جواهریان نشاندهنده زن روشنفکر ، ستاره پسیانی معلم ساده مدرسه ، شبنم مقدمی، مادر شیرزاد یه عنوان زن ارباب در شمال ، عاطفه رضوی در جنگل نیز از جذابیت های سریال تاریخی محسوب می شود.
کارگردان این سریال مقطعی از تاریخی که شاید کمتر به آن پرداخته شده است را انتخاب کرده است .او سعی کرده است اوضاع اجتماعی و فرهنگی و سیاسی کشور را با استفاده از دیالوگ های تحسین شده توسط هنر پیشه های این فیلم به کارببرد تا جایی که بعضی از این دیالوگ ها در صفحات مجازی بارها وایرال شد .
قبل از این نیز البته عاشقانه های تاریخی پر بیننده ساخته شده بودندکه ازآن ها می توان به سریال مدار صفر درجه، شهرزاد و کیف انگلیسی اشاره کرد.
داستان زندگی سوگلی ناصرالدین شاه
حسن فتحی کارگردانی که ساخت سریالهای تاریخی پهلوانان نمی میرند، شب دهم ،مدارصفر درجه و شهرزاد را در کارنامه خود دارد این بار قسمت هایی از زندگی ناصرالدین شاه را سوژه فیلم خود می کند چرا ناصرالدین شاه ؟چون ناصرالدین شاه به دلیل رفتار و خصلت های منحصربفرد و نحوه حکومت داریش همواره موضوعی جذاب برای اهالی سینما به نظرمی رسد. روابط بین زنان متعدد ناصرالدین شاه در دوران خودش پیچیدگی های دارد که هر کدام می تواندسوژه داستانی برای فیلم ها و البته هیجان انگیز برای مخاطب کنجکاو باشد.
این سریال از دوران پس از مرگ امیرکبیر و صدراعظم شدن میرزا آقاخان نوری شروع می شود و داستان آشنایی و عشق شاه با دختر روستایی به نام خدیجه خانم تجریشی است .واقعی بودن شخصیت جیران یا همان خدیجه تجریشی و ماجرای ازدواجش با ناصرالدین شاه شکی نیست اما روایات مختلفی درباره ی جزئیات زندگی او وجود دارد که نمی توان با اطمینان درباره ی صحت آن ها نظر داد. جز نقاشی از او که به دست ناصرالدین شاه ترسیم شده، تصویر موثقی از جیران وجود ندارد.
این سریال از منظر دورتر شخصیت های دشمنان و دوستان میرزا محمدتقی خان امیر کبیر را نمایان می کند و دسیسه های اعضا کاخ سلطنتی را در مرگ امیرکبیر و بعد ازآن اقدامات او را در عهدنامه های ترکمنچای و گلستان و... را در لابه لای دیالوگ هایی که از زبان میرزاآقاخان نوری و دارو دسته اش زده می شود نشان می دهد.
این داستان درجاهایی دارای اشتباهاتی در روایت تاریخی خوداست ولی فتحی با استفاده از داستان عشق ناصرالدین شاه و پررنگ گردن این عشق و با استفاده از چرخش دوربین در اندرونی ها و اتاقهای مجلل فضای کاخ گلستان ( لوکیشن فیلم )، لباس ها و گریم هنر پیشه ها و... مخاطبان را میخگوب تا انتهای داستان عشقی می کند.
نمی توان این را کتمان کرد که استقبال بیننده های شرق نشین جهان از سریالهای تاریخی بیشتر است . آنها همیشه مشتاق این چنین سریالهایی هستند و اتفاقات بین شاه و شاهزاده و رعیت، زنان شاه و خواجه ها ،دعوا و دشمنی هابر سر صدارت و... یرایشان جذاب بوده است .
مستوران، اقتباسی آزاد بک افسانه
این روزها شاهد نمایش داستانی مستوران به کارگردانی مشترک مسعود آب‌پرور و سید جمال سیدحاتمی از شبکه یک هستیم. از گویندگی محمدرضا سرشار از همان ابتدای سریال متوجه می شویدکه قرار است یک قصه و یا افسانه را ببینیم قصه ای که شاید واقعی نباشد .
داستان سریال مستوران اقتباسی آزاد از افسانه های کهن ایرانی است . نیروهای خیر و شر سوژه کارگردان شده است و قصه گم شدن فرزند بعقول لیث و همسرش لطیفه بیننده را به پایان آن می کشاند.حال باید دید این سریال می تواند تا پایانش تعداد مخاطبان سریال های ساخته شده نمایش های خانگی را داشته باشد یا خیر؟
