همایش کارکردهای اجتماعی و تربیتی ادبیات عاشقانه در فرهنگسرای خانواده برگزار شد

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر؛ محمدرضا سنگری(رئیس اندیشکده ادبیات پایداری)، غلامعلی افروز (روانشناس و استاد ممتاز دانشگاه تهران)، سیدضیاءالدین شفیعی (نویسنده و ناشر کتاب)، سعید بیابانکی (شاعر و ترانه سرا) و داود ضامنی(مؤلف) در این همایش حضور داشتند.

شیوا مقدم رییس فرهنگسرای خانواده در ابتدای این مراسم گفت: یکی از اهداف 17 گانه ماموریت سازمان فرهنگی هنری در محور سبک زندگی ترويج و اشاعه فرهنگ مطالعه و كتابخواني است معتقدم اگر به توسعه کشور فکر می‌کنیم توسعه فرهنگی مقدم بر هر توسعه ای است برای توسعه فرهنگی باید به تولید تکثیر و حفاظت از سرمایه های فرهنگی خود بپردازیم و با آگاهی بخشی در حوزه عمومی این سرمایه های فرهنگی را به سرمایه‌های نمادین تبدیل کنیم و شهروندان بتوانند با افتخار و احترام از این سرمایه یاد کنند معتقدم ناشران ارجمند، نویسندگان گرامی، کتاب و ادبیات غنی ایرانی جزء سرمایه های فرهنگی کشور هستند و در راستای ماموریت سازمانی و با نیت توسعه فرهنگی ویژه برنامه های خانواده با کتاب را برگزار می کنیم.

مقدم بیان کرد: نگاه به حوزه هنر گاهاً نگاه «هنر برای هنر» است و صرفا از منظر زیبایی‌شناختی به آن نگاه می‌شود و نوع دیگر نگاه به هنر نگاه «هنر برای اجتماع» است در این نگاه است که هنر در جامعه دارای کارکرد می‌شود و در جامعه تغییر و تحولی ایجاد می کند و هم چنین جامعه و مسائل اجتماع به مثابه مواد در باز تولید هنر اثر گذار باشد.

وی در ادامه گفت: ادبیات به عنوان شاخه‌ای از هنر از این موضوع تبیعت می‌کند و هر اثر ادبی فارغ از نوع و قالب آن در یک محیط اجتماعی خلق می‌شود و با ساختار جامعه پیوند می‌خورد و موجب تغییر و تحول در جامعه می‌شود و در باز تولید خود از جامعه تاثیر می‌گیرد.هنر یا ادبیات قرار است آگاهی اجتماعی ایجاد کند یعنی هنر قرار در جامعه تاثیر گذاری داشته باشد ومنجر به باز تولید اثار ادبی جدید شود نگاه به ادبیات عاشقانه کلاسیک می تواند یک نقشه راه و یک چشم انداز باشد برای نویسندگان جوان برای تولید آثار جدید با نگاه عاشقانه .

رییس فرهنگسرای خانواده درباره دلیل پرداختن به ادبیات کهن منظومه لیلی و مجنون گفت: به عنوان روایتی از کهن داستان «عشق» از معدود عاشقانه‌های کلاسیک جهان که گذر سده ها و هزاره‌ها نتوانسته اند غبار کهنگی ایام بر رخساره اش بنشاند. با اعتقاد به این مسئله که متون ادبی بر جامعه اثر خواهد گذاشت و نیاز جامعه و خصوصاً خانواده ها به شنیدن و پرداختن به این ادبیات عاشقانه، چون خانواده برمحور عواطف و احساسات می گردد و عشق بالاترین حس است که می تواند باعث تحکیم خانواده شود ماموریت و هویت این فرهنگسرا حوزه خانواده می باشد که سعی داریم با ابزارهای مختلف جهت معرفی الگوی خانواده تراز ایرانی اسلامی و تحکیم روابط خانوادگی بپردازیم و این سلسله نشست‌ها هم در این راستا است.

محمدرضا سنگری(رئیس اندیشکده ادبیات پایداری)در این نشست گفت: از عشق صحبت کردن آسان است اما وارد میدان می شویم می بینیم تنگناهایی برای ما ایجاد می کند وی نکاتی درباره عشق در دنیای خشن و تند امروز بیان کردند و اعلام داشتند: اولین نکته درباره عشق بی آغاز و انجام است، عشق زمینه ساز یگانگی است، بی عشق نمی توان زندگی کرد، نکنه بعدی در باب عشق مطرح می شود عشق بی گاه و بی جا هست، اساس آنچه که در روایات و ادبیات داریم این است که عشق مخصوص انسان است بنابراین تنها کسی که می تواند عشق بورزد انسان است . حافظ می فرماید:

در ازل پرتوِ حُسنت ز تجلی دَم زد / عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد

جلوه‌ای کرد رُخَت دید مَلَک عشق نداشت / عینِ آتش شد از این غیرت و بر آدم زد

رییس اندیشکده ادبیات پایداری در ادامه اظهار داشت: عشقی هست که به انسان هویت می دهد و ممکن است فرجام تلخی داشته باشد اما در نهایت شادی آور است. براین اساس ما عشقی داریم به نام عشق عذری؛ عاشق عشق می‌ورزد و عفاف دارد، اما هرگز نمی رسد به مراد دل. این نرسیدن عشق را تمام می کند. باید این نرسیدن باشد گویی، دو خط موازی هستند که همراه با یکدیگر حرکت می‌کنند

سنگری صحبت های خود را با سخنی از کریشنا مورتی به پایان رساند و بیان کرد: کریشنا مورتی می گوید اگر عاشق شدید نگاهی می‌یابید که در این نگاه هیچ چیز نازیبا نیست. آن، همه زیباست و اگر نگاه عاشقانه یافتید حتی خودتان را زیبا می بینید، جهان را زیبا می بینید و هرچه زشتی و پلشتی و ناروایی است از میان می رود.

سیدضیاءالدین شفیعی (ناشر کتاب) نیز در این همایش اظهار داشت: یکی از دلایلی که کار لیلی مجنون را در کنار سایر کارهای موسسه اردیبهشت انجام دادم دست و پا زدن واپسین در این حوزه بود که شاید بتوانیم در آخرین نفس‌ها؛ عشق را به رسمیت بشناسیم. در دیدار کاملاً اتفاقی در شرایط و میانه کرونا با داود ضامنی دیداری داشتم و از کتاب گفتند و بسیار استقبال کردم. فرصتی برای گفت و گو درباره عشق فراهم شد.

بیابانکی پس از خوانش ابیاتی از منظومه لیلی و مجنون نظامی در ادامه گفت : سیدضیاءالدین شفیعی صحبت های اساسی و ریشه ای درباره عشق گفتند و به مفهوم زن در شعر پرداختند. اولین شاعر معاصر که در این حوزه قلم زد و شعر سرود مرحوم حسین منزوی بود. داستان لیلی و مجنون با فراز و فرودهای زیبا و زیاد خود، بسیار شگفت انگیز است. وی در ادامه گفت: محمدرضا سنگری درخصوص هویت بخشی عشق انسان به عاشق صحبت کرد و اتفاقاً نظامی به زیبایی و ظرافت این نکته را رعایت کرده است. قیس بن بنی عامر تا وقتی عاشق نشده بود نامش قیس بود. وقتی که عاشق لیلی می شود نامش مجنون می شود؛ عشق به انسان هویت می دهد.

در ادامه این برنامه غلامعلی افروز روانشناس و استاد ممتاز دانشگاه تهران گفت: محبوب شدن یک غایت ارزشی در جهان است. محبوبیت یک واژه عرشی است. خیلی مهم است. بخصوص در حوزه خانواده. وی با اشاره به یکی از کتب خود تحت عنوان همسران برتر اعلام داشت: هر جا همسران با یکدیگر محبوب هستند فرزندانشان صادق، پرنشاط و خلاق می شوند. ما باید ادبیات را در حوزه خانواده قوی و قوی‌تر کنیم. محبت ثانویه، لذت ثانویه. عشق معنوی باید خیلی تبیین شود در نهاد خانواده و شاهد هستیم امروز این مقوله از طریق رسانه، از طریق نهادهای آموزشی تبیین نمی شود. چون فرد در خانواده به مقام محبوبیت نمی رسد. محبت یعنی عشق؛ محبت در قاموس روانشناسی یعنی گذشت، ایثار، صداقت، عدالت، صبوری و احسان.

استاد ممتاز دانشگاه تهران در ادامه این همایش اظهار داشت: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: زن و شوهر برای آرامش ازدواج می کنند. خداوند توصیه می کند زندگی‌تان بر پایه مؤدت و رحمت باشد، خانواده کانون محبوبان است. میعادگاه عاشقان است، زیارتگاه و بوستان محبوبان است. در قاموس زن و شوهر، رحمت بسیار ستودنی است. پس اگر می خواهید محبوب خانواده باشید، بدون منت، بدون توقع و تکلف به مردم و به یکدیگر خدمت کنید.

سخنران پایانی این همایش داود ضامنی نویسنده کتاب روایت جنون مجنون بودند. وی درباره چرایی نگارش این کتاب گفت: به این فکر کردم چرا باید داستان لیلی و مجنون را بارها و بارها خواند. من دوازده دلیل برای این موضوع پیدا کردم که چند مورد آن ذکر می کنم. اولین نکته اینکه وقتی شما سرتاسر این داستان می‌خوانید ردپایی از فریب نمی‌بینید. نه مجنون می خواهد لیلی را فریب دهد و نه لیلی می‌خواهد مجنون را فریب دهد. نه حتی مجنون می خواهد خانواده لیلی را فریب دهد و اساساً ردپایی از فریب در این داستان زیبا نمی بینم؛ مجنون هیچ وقت به فکر ربودن لیلی نیفتاد؛ مجنون حتی بعد از شنیدن جواب منفی به فکر خودکشی هم نیفتاد. حتی مجنون به فکر انتقام نیفتاد. مجنون بعد از اینکه لیلی ازدواج کرده و آنطور که در داستان نقل شده کنیزکان پیغام دادند که شوی لیلی یعنی ابن سلام به همراه پدر لیلی به سفر رفتند و فرصتی است برای دیدار با لیلی، هیچگاه پرده عفت و اخلاق و حیا دریده نمی شود. مجنون عشق و محبت به لیلی را به میل و ارضاء جنسی تقلیل نداد. مجنون تنهایی، هجر و ناکامی در وصال لیلی را در شعر سرریز کرد. هرچه که این عشق عمیق تر شد، مجنون رقیق القلب‌تر شد، نوع دوست شد. به انسانی عاصی مبدل نشد. در هیچ کجای داستان نمی بیند که این عشق تبدیل به یک عشق مثلثی شود و پای یک فرد دیگر به میان بیاید. مجنون وقتی می بیند که لیلی ازدواج کرده دیگر تصمیم می‌گیرد با یک ملال ژرف تا پایان عمر سر کند. مجنون لیلی را فرسوده نکرد. روح لیلی را نسایید، خراش نداد. عشق لیلی او را عمیق و عمیق‌تر کرد. در این سال‌ها که بارها و بارها داستان لیل و مجنون را خواندم، احساس کردم با هیچ یک از تئوری‌های فلسفی و روانشناسی عشق که در روزگار ما زیاد هم مد شده، نمی توان این عشق را تبیین کرد. بعد از نظامی ۶۶ منظومه لیلی و مجنون از روی منظومه نظامی سروده شده است. شما هیچ منظومه عاشقانه ای را در تاریخ نمی بینید که اینقدر در همه هنرها و افواه تکثیر شده باشد.

وی در پایان گفت: من معتقدم اگر می‌خواهیم حال جامعه و حال خودمان خوب شود، ضمن احترام به اساتید روانشناسی، راه خوب شدن حال ما رجوع به روانشناسان نیست. خواندن ادبیات عاشقانه حال ما را خوب می کند و شاید این کتاب یک بهانه‌ای باشد تا رجعتی داشته باشیم به میراث ادبی مان. تلاش کنیم این میراث را بهتر بکاویم و ببینیم چه گنج هایی داشتیم که آنها را پیدا نکردیم، دانش‌آموزان‌مان را در مدارس ترغیب کنیم ادبیات عاشقانه بخوانند، برای زوج ها از عشق لیلی و مجنون بگوییم.

در پایان با حضور سخنرانان و مهمانان برنامه، آیین رونمایی از کتاب روایت جُنون مجنون (بررسی ریشه‌های تاریخی و اجتماعی داستان لیلی و مجنون) نوشته داود ضامنی برگزار شد.

گفتنی است، تمام عواید حاصل از فروش چاپ اول این کتاب توسط نویسنده تماماً برای آزادکردن یک زندانی اختصاص داده می شود، به این اُمید که یک لیلیِ به بندکشیده در این سرزمین به آغوش خانواده بازگردد.

کتاب روایت جُنون مجنون (بررسی ریشه‌های تاریخی و اجتماعی داستان لیلی و مجنون) توسط انتشارات هنررسانه اردی‌بهشت در سال 1400 به چاپ رسید.

همچنین این همایش به صورت زنده و همزمان از آپارات و سامانه شهرآموخت پخش شد.