به گزارش رسانه خبری سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، سید مجید حسینی مدیر مجموعه باغ کتاب تهران پیرامون مسئله کتاب و کتابخوانی در ایران اظهار داشت: میتوان گفت در ایران مسئله کتاب هم ساده است و هم پیچیده. در واقع از یک طرف تصور ما بر این است که اگر مردم کتاب نمیخوانند، خب میتوانیم به سادگی دست به تولید کتاب بزنیم تا سرانه مطالعه افزایش یابد. تقریبا حدود 15 - 20 سال است که به این ترتیب با تولید کتاب در فرآیند تولید مساعدت میکنیم.
وی افزود: به طور کلی سیاستهای دولت در بخشهای اجرایی به همین شکل است که به آن سیاست تولید گفته میشود. اما نکتهای که وجود دارد اینکه ما به مسئله کتاب تا به امروز بسیار ساده نگاه کردهایم و سیاستهایی که در بخشهای مختلف دولت قائل شدهایم مبتنی بر این بوده است که چون مردم کتاب نمیخوانند؛ باید تولید آن را بیشتر کنیم و اینجاست که مسئله کتاب پیچیده میشود.
حسینی ادامه داد: مساله کتاب با توسعه یک کشور پیوند خورده است، به طوری که اگر مردم کشوری اهل مطالعه نباشند اصولا آن کشور توسعه نخواهد یافت. به عنوان مثال امروز در کشوری مثل آمریکا که از سطح توسعه بالایی برخوردار است مردمان آن روزانه 45 دقیقه مطالعه میکنند در حالی که در کشور ما اینگونه نیست. در حقیقت باید بگویم که افزایش تولید کتاب در ایران هیچ کمکی به کتاب خواندن نکرده و نخواهد کرد.
مدیر بهرهبرداری از مجموعه باغ کتاب یادآور شد: در سالهای اول انقلاب معدل تیراژ کتاب در کشور 3 هزار نسخه بود، در حالی که الان این معدل تنها 500 نسخه است. این در صورتی است که عنوان کتابها چند برابر آن زمان شده و امروز 65 تا 70 هزار عنوان کتاب در سال تولید میشود. در واقع کتابهای تولیدی ما تیراژ نداشته و فقط موجب پر شدن بازارها و انبارها میشود، زیرا مردم دست به خواندن آنها نمیزنند.
وی تصریح کرد: ما در سیاستهای تولید در چارچوب افزایش مطالعه شکست خوردهایم. به عنوان مثال 13 هزار ناشر در کشور وجود داشته که مجوز فعالیت دارند، اما این درحالیست که هر چه تولیدمان در نشر بیشتر شد مردم کمتر به خواندن آنها میل و رغبت نشان دادند! به مرور زمان با وجود شبکههای اجتماعی وضع موجود از این هم بدتر شد. الان شما توجه کنید حجم بسیاری از وقت جوانان و نوجوانان ما در تلگرام صرف میشود. به این ترتیب در فضایی که همگان به خواندن متنهای سه خطی و کلیپهای سه دقیقهای عادت کردهاند، مطالعه آن هم به معنای واقعی آن دیگر معنایی ندارد. به طور کلی میتوان گفت حضور شبکههای اجتماعی از یک طرف و سیاستهای تولیدی از طرف دیگر موجب کاهش سرانه مطالعه در کشور شده است.
حسینی ابراز داشت: هدف ما در مجموعه باغ کتاب، رفتن به سمت سیاستهای مصرف است. سیاست مصرف، تولید کتاب و یا دادن بُن به مردم برای خرید کتاب نیست چون ممکن است کتاب خریداری شده اما هیچگاه خوانده نشود. از عوامل دیگری که موجب کاهش مصرف کتاب در کشور است سازمان و نظام آموزشی ماست. بچههای ما تا پیش از رفتن به مدرسه تمایل زیادی به کتاب خواندن دارند به طوری که از بزرگترها میخواهند که برایشان کتاب بخوانند اما زمانی که به مدرسه میروند سیستم آموزشی با آنها کاری میکند که شب امتحان با گریه کتاب را ورق میزنند. یعنی دانشآموز در طی 12 سال نظم تحصیلی، کاملا از کتاب متنفر میشود. در زمان رفتن به دانشگاه هم که این مسئله به اوج خود میرسد.
وی درخصوص سیاستهای مصرفی افزود: سیاستهای مصرفی به این معناست که مثلا ما طوری عمل کنیم که کودکان و نوجوانان از آموزش، کتاب خواندن و مطالعه کردن لذت ببرند. باغ کتاب تهران نیز به همین منظور طراحی شده تا مثل دهههای گذشته، همچون مجموعههای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نهادها و تشکلهای دانشآموزی، یک میلیون و 90 هزار دانش آموز تهرانی بتوانند از خواندن و مطالعه کتاب لذت ببرند و صرفا به خواندن کتاب اکتفا نکنند.
حسینی افزود: باغ کتاب محلی برای علاقهمند کردن بچهها به کتاب است. مکانی که در آن آموزش و بازی با یکدیگر تلفیق میشوند تا کودکان و نوجوانان از کتاب خواندن لذت ببرند. ما در این مکان مجموعههایی با نام «باغ علم» را برای بچههای 2 تا 8 سال، 8 تا 12 سال و 12 تا 18 سال ایجاد کردهایم که مطابق با استانداردهای جهانی است. در کنار این مجموعهها تعدادی سینما، تئاتر و فروشگاه کتاب نیز طراحی شده است تا کودکان بتوانند به تماشای فیلمها و نمایشهای جدید علمی نشسته و همچنین کتابهای مورد علاقه خود را خریداری کنند. ما در مجموع بالای 25 هزار متر را به فروشگاه کتاب اختصاص دادهایم، به طوری که این فروشگاه، بزرگترین فروشگاه کتاب در سطح کشور، خاورمیانه و جهان خواهد بود.
وی ادامه داد: همچنین به لحاظ سیاستهای عدالت و توجه به اقشار فرودست در نظر داریم غیر از خدمات عمومی که به مردم تعلق دارد، برای اقشار فرودست و جنوب شهر امکانات خاصی را در نظر بگیریم. به عنوان مثال برای بازدید از مراکز علمی یک قیمت بلیتی در نظر گرفته شده اما برای اقشاری که از طریق مدارس جنوب شهر به این مجموعه میآیند به صورت رایگان خواهد بود. یعنی برنامه ما این است که به وسیله منابع درآمدی که از طریق اقشار متوسط به دست میآید؛ اقشار جنوب شهر بتوانند به راحتی و حتی مجانی از امکانات این مجموعه بهرهمند شوند.
حسینی با بیان اینکه بچهها در باغ کتاب؛ کتابها را بیشتر دوست خواهند داشت، تصریح کرد: هدف بلند مدت از تاسیس این مجموعه، ایجاد نهادی اجتماعی برای علاقهمند کردن بچهها به یک مرکز فرهنگی است. نهادی برای مصرف کتاب که علاوه بر آن سایر مصارف فرهنگی چون فیلم، موسیقی، هنرهای تجسمی و... نیز وجود داشته تا بچهها بتوانند یک روز شاد را در این مجموعه سپری کنند.