به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرهنگ و هنر، هفته کتاب و کتابخوانی فرصت مغتنمی را فراهم کرد که با محمد جعفر سعادت رئیس کتابخانۀ مهر در محله خانی آباد نو به گفتگو بنشینیم و نظرات و خواسته های وی را در حوزه فعالیت های کتابداری جویا شویم.
وی فارغ التحصیل مقطع کارشناسی در رشته کتابداری است که از سال 1392 به ارائه خدمات کتابداری به شهروندان اشتغال دارد. سعادت از کتابداران جوان و با انگیزه‌ای است که از سال 1394 تاکنون مدیریت کتابخانه مهر را در منطقه 19 محله خانی‌آباد نو برعهده داشته است. سابقه فعالیت کتابداری او به عنوان کتابدار به کتابخانه مدرسه و هم چنین به عنوان کارشناس کتاب در دفتر اسناد و مدارک دانشگاه آزاد اسلامی باز می‌گردد.
وی در مصاحبه با خبرنگار ما بیان کرد علی‌رغم علاقه مفرط به کتاب، در دوران تحصیل چندان رغبتی به رشته کتابداری نداشتم. اما اکنون بعد از پایان تحصیل و خدمت در شغل کتابداری فکر می‌کنم در جای درست قرار گرفته ام. هنگامی که مسیر شغلی و اتفاقات ناخواسته مرا به کتابخانۀ عمومی کشاند، متوجه شدم که سال‌های گذشته را بیهوده تلف کرده‌ام و می‌بایست بسیار پیش تر از این در جایگاه کتابدار قرار می گرفتم. ناگفته نماند که علاقه شخص ام به کتاب و آشنایی با اساتید بزرگ کتابداری بیش از آموزش کتابداری در کسب موقعیت رضایت‌بخش فردی و اجتماعی ام مؤثر بوده است.
وی در پاسخ به این سئوال که چه تدابیری را در افزایش رونق کتاب و کتابخوانی در کتابخانه محل کار خود با اهمیت می دانید؟ اظهار داشت: «مهم‌ترین و اصلی‌ترین فعالیتم در عرصه کتاب و کتابخوانی تلاش برای نقش کتابخانه مهر به عنوان یک نهاد عمومی و مدنی در محله خانی آباد نو بوده است. همه همت و تلاش خود و همکارانم صرف ایجاد و گسترش یک محیط علمی، اگاهی رسان و امن در تعامل مستمر با اهالی و مخاطبان بوده است تا افراد بیشتری جذب کتابخانه شوند. ما در این کتابخانه در تعامل، گفتگو و ارتباط فعال و مستمر با شهروندان هستیم تا افراد بیشتری را به عضویت کتابخانه در آوریم».
از دیگر فعالیت‌های او همکارانش معطوف به «تقویت عادت به مطالعه در میان شهروندان» بوده است. سر و سامان دادن به بخش کودک کتابخانه و حضور دائمی کودکان در کتابخانه در برنامه‌‌هایی مانند «قصه مهر» و قصه‌خوانی برای کودکان و برگزاری کارگاه‌های کتاب کودک برای مادران عضو کتابخانه تحت عنوان « باشگاه مادران کتابخوان» و حضور در مدارس منطقه در برنامه‌ای تحت عنوان «زنگ کتابخانه» و حضور در مدارس روستایی جنوب شهر تهران با عنوان «کتاب برای همه» از جمله اقدامات وی و همکارانش در حوزه ارتقاء سطح کتابخوانی مخاطبان و مردم بوده است. برنامه‌های دیگر مانند برگزاری نمایشگاه و دعوت از نویسندگان برجسته ادبیات کودک و نوجوان و برگزاری جلسات بررسی کتاب و خوانش آثار ادبی کلاسیک مانند شاهنامه و از نمونه های برجسته فعالیت‌هایی است که در افزایش رونق کتاب و کتابخوانی در محل خدمت خود انجام داده ایم.
او هم چنین اضافه کرد: «در دو سال گذشته نیز برای جبران توقف فعالیت‌های کتابخانه که به دلیل بیماری کووید 19 حادث شده بود، اولین پادکست کتابخانه‌های عمومی کشور را با عنوان «قصه‌های ایرانی» منتشر شد که تا این لحظه با حدود 80 اپیزود تولیدشده، بیش از 30 هزار بار در میزبان‌های پادکست و اپ‌های مربوطه شنیده شده است».
او از یک سو به جایگاه تسهیل گری کتابدار برای دسترسی شهروندان به منابع و کتب مورد نیاز شهروندان تأکید کرد و از سوی دیگر نقش روشنگرانه کتابدار را مورد توجه قرار داد و گفت در صورتی که کتابدار در این دو جنبه گام بردارد، آنگاه قادر می شود ذوق کتابداری را در خود تعمیق بخشد و به احساس رضایت شغلی برسد، در غیر این صورت بیشتر به یک کارمند بایگانی کتاب و اسناد شبیه می شود.
به نظر «سعادت» دو موضوع تعیین‌کننده در حوزه کتاب و یک موضوع خارج از حوزۀ کتاب را می بایست مورد توجه قرار داد: «اولین موضوع رعایت حقوق مادی و معنوی مؤلفان و نویسندگان است که در این زمینه لازم است اقدامات جدی صورت گیرد. دومین موضوع، تصدی گری دولت و مداخله در حوزۀ چاپ و نشر کتاب است که این حوزه به تمامی باید به ناشران و نویسندگان واگذار شود و دولت به نقش تولّی گری و تسهیل گری خود بپردازد. اما در موضوع خارج از حوزۀ کتاب لازم است تغییراتی در ساختار نظام آموزشی و هم چنین در حوزه های اجتماعی و اقتصادی رخ دهد که به دنبال آن، خرد و دانایی، اهمیت و ارزش خود را خواهد یافت. در جوامعی که فرصت‌های اقتصادی و جایگاه اجتماعی صرفاً به خارج از میدان فرهنگ و دانش سوق یابد، کتاب و منابع دانایی نقش تزئینی پیدا خواهند کرد.
به نظررئیس کتابخانه مهر، بزرگداشت‌ها و مناسبت‌های کتاب و کتابخوانی به سختی می‌توانند موانع ساختاری موجود در این حوزه و به تبع آن دشواری‌های و کمبودهای کتابداری را مرتفع سازند، اما کتابداران و مروجان آگاهی، روزگار دشوارتر از این تجربه را کرده‌اند، پس باید خوشبین بود.
سعادت در پاسخ به سئوال بهترین خاطره ای که در زندگی شغلی خود داشته است، می گوید: «زیباترین لحظات شغلی من در گفتگو با مخاطبان کتابخانه به‌خصوص جوانان عضو کتابخانه شکل می‌گیرد که کتابخانه و کتابدار را مأمنی برای بیان آرزوها، خواسته‌ها و رؤیاهاشان می‌دانند. در این موارد من احساس می‌کنم که اندکی از نقش کتابخانه به عنوان یک نهاد عمومی و مدنی تحقق پیدا کرده است».
وی درباره مشکلات و کاستی های حوزه فعالیت های کاری خود بیان کرد: «خب این از آن داستانهای پرآب چشم برای کتابداران است. نرم‌افزار کنونی که ما از آن استفاده می‌کنیم یک جستجوی ساده را هم به دشواری به سرانجام می‌رساند». هم چنین او درباره تأمین منابع و کتب برای کتابخانه اظهار داشت:« سال‌هاست کتابخانه‌ها از منابع روز در بازار کتاب عقب افتاده‌اند. این روزها درخواست‌های خوانندگان کتاب از موجودی مجموعۀ کتابخانه‌ها پیشی گرفته است. همواره تلاش‌هایی صورت گرفته که نمی‌توان کتمان کرد. اما در این حوزه نیاز به عزم جدی و یک تغییر دیدگاه است. این از آن دست مواردی است که باید در اولویت قرار گیرد حتی به قیمت توقف هزینه‌ها در حوزه‌های برنامه‌ای؛ چرا که کتابخانه عمومی تنها با کتاب و منابع روزآمد می‌تواند به حیات خود ادامه دهد. همچنین لازم است دسترسی به منابع دیجیتال و پایگاه‌های داده تسهیل شود.
